رمزگشایی لوح سفالی کشف‌شده از محوطة اسلامی شادیاخ نیشابور

نویسندگان

  • عباس شیخی کارشناس ارشد پژوهش هنر، دانشگاه هنر نیشابور، شهر نیشابور، استان خراسان رضوی
  • لیلا غفارپور کارشناس ارشد باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، شهر اردبیل، استان اردبیل
چکیده مقاله:

نمادها در دورة اسلامی نسبت به دوره‌های پیش از اسلام کارکرد گسترده‌تری یافتند. دلیل این امر شاید تغییر مذهب و نگرش آیینی بود که در جهان اسلام اتفاق افتاد. در دورة  سلجوقیان، که یکی از گهربارترین دوره‌های رونق علم، هنر و اقتصاد در ایران بوده است، علم نجوم نیز بسیار پیشرفت کرد، به‌طوری که تأثیر آن را بر بسیاری از هنرهای این دوران می‌توان دید. این مقاله به بررسی یک سند سفالی منحصربه‌فرد مربوط به دوران سلجوقی مزین به نقوش انسانی و جانوری در ارتباط با مفاهیم نجومی می‌پردازد. این لوح که در کاوش‌های باستان‌شناسی اخیر (1379-1384) شادیاخ نیشابور به‌سرپرستی رجبعلی لباف خانیکی به دست آمده است یکی از عجیب‌ترین یافته‌ها در زمینة نجومی و یکی از مهم‌ترین اسناد دوران سلجوقی در ارتباط با اتمام پدیدة خورشیدگرفتگی است. این مقاله در پی پاسخ به دو پرسش است: - نقوش به‌کار‌رفته در لوح سفالی مکشوف چه کارکردهای مفهومی و آیینی داشته‌اند؟ - کاربرد لوح سفالی به‌دست‌آمده در زمان مورد نظر چه بوده است؟ هدف کلی پژوهش بررسی نقوش مفهومی به‌کاررفته در لوح سفالی و تحلیل و تطبیق آن‌ها با نقوش مشابه است و روش تحقیق به صورت تحلیلی و استقرایی است و شیوة  گردآوری مطالب میدانی (رجوع به اصل اثر) و کتابخانه‌ای است. به نظر می‌رسد این لوح سفالی نشانه‌های نمادینی جهت اتمام پدیدة خورشیدگرفتگی دارد و در ریختگری فلزات کاربرد داشته است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

رمزگشایی لوح سفالی کشف شده از محوطة اسلامی شادیاخ نیشابور

نمادها در دورة اسلامی نسبت به دوره های پیش از اسلام کارکرد گسترده تری یافتند. دلیل این امر شاید تغییر مذهب و نگرش آیینی بود که در جهان اسلام اتفاق افتاد. در دورة  سلجوقیان، که یکی از گهربارترین دوره های رونق علم، هنر و اقتصاد در ایران بوده است، علم نجوم نیز بسیار پیشرفت کرد، به طوری که تأثیر آن را بر بسیاری از هنرهای این دوران می توان دید. این مقاله به بررسی یک سند سفالی منحصربه فرد مربوط به دو...

متن کامل

رمزگشایی لوح سفالی کشف شده از محوطه اسلامی شادیاخ نیشابور

نمادها در دوره اسلامی نسبت به دوره های پیش از اسلام کارکرد گسترده تری یافتند. دلیل این امر شاید تغییر مذهب و نگرش آیینی بود که در جهان اسلام اتفاق افتاد. در دوره  سلجوقیان، که یکی از گهربارترین دوره های رونق علم، هنر و اقتصاد در ایران بوده است، علم نجوم نیز بسیار پیشرفت کرد، به طوری که تأثیر آن را بر بسیاری از هنرهای این دوران می توان دید. این مقاله به بررسی یک سند سفالی منحصربه فرد مربوط به دو...

متن کامل

بررسی و تحلیل نقوش سفال قالب زده محوّطه ی اسلامی شادیاخ نیشابور

تولید سفال به شیوه قالبی در کنار سایر انواع سفال در شادیاخ، در قرون میانی اسلام رواج بسیار داشته که آمار زیاد این سفالینه ها و یافته هایی در ارتباط با تولید آنها در محل، همچون قالب های سفالی و کوره سفال پزی، دلیلی بر تخصصی بودن کارگاه های سازنده این گونه های سفالی در شادیاخ می باشد. با توجه به اهمیت نقوش این سفال ها در زمینه روشن ساخت تحولات فرهنگی دوره سلجوقی، تنوع زیاد نقوش بکار رفته و همچنین...

متن کامل

بررسی تحلیل باستان شناختی سفالینه های محوطه ی اسلامی شادیاخ نیشابور

شادیاخ که در حال حاضر ویرانه های آن در جنوب شرقی نیشابور جدید و سمت غرب نیشابور قدیم قرار گرفته با توجه به بسیاری از متون تاریخی، در ابتدا به صورت باغی بود که در دوران حکومت طاهریان توسط عبداللَه بن طاهر به عنوان مرکز حکومت برگزیده شد. در دوران سلجوقی در پی متروک شدن شهر قدیم نیشابور به دلیل ویرانی های ناشی از زلزله و حمله غزها، شادیاخ هم چنان مسکونی بود تا اینکه در اثر زلزله سال 669 هجری قمری ق...

15 صفحه اول

بازخوانی خیام در پرتو اوضاع زمانه خود مطالعه موردی باغشهر جنوب نیشابور (شادیاخ)

باغشهر جنوبی نیشابور (شادیاخ) با جاذبه طبیعی خود در طول تاریخ، حکام زیادی را جلب کرد و بنا بر کشفیات باستان‌شناسی، از تاریخ و پیشینه بسیار قدیمی برخوردار است. پیش از اسلام گویا باغستانی شاه‌نشین بوده‌است. در اوایل دوره اسلامی از سرنوشت آن آگاهی چندانی حاصل نیست اما با برآمدن اولین سلسله‌های ایرانی، باز بدان‌جا توجه شد. طاهریان در آبادانی و مرمت شادیاخ کوشیدند و گران‌مایگی‌اش را بازگرداندند. پس ...

متن کامل

بررسی باستان‌شناسی سفال‌های دورة اسلامی محوطة باستانی نچیر خانلق ری

محوطة باستانی نچیر خانلق، واقع در بخش فشافویه شهر ری، با عرصه دست کم 11 هکتاری، یکی از محوطه‌های مهم دورة اسلامی است که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است. متأسفانه بخش‌هایی از آن توسط ادوات کشاورزی تسطیح شده است. علاوه بر وسعت بسیار زیاد، پراکنش فراوان و گسترده آثار فرهنگی در سطح آن بویژه قطعات مختلف سفالینه-های بدون لعاب و لعاب‌دار بر اهمیت فرهنگی و تاریخی این محوطه، دلالت می‌نمایند. به همی...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 9  شماره 32

صفحات  26- 38

تاریخ انتشار 2015-02-20

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023